┘
De ionosfeer is de laag rond de aarde tussen de 100 en 400 km hoogte.
Deze laag is erg belangrijk voor communicatie op de kortegolf-banden.
De ionosfeer is weer onderverdeeld in de D laag, E laag en de lagen F1 en F2.
Onder invloed van de zon ontstaan deze lagen en raken ze geïoniseerd.
D-laag -
De D-laag is alleen aanwezig onder de invloed van zonlicht.
De laag bevindt zich op ongeveer 80 km boven de aarde en verdwijnt doorgaans als de zon onder is en wordt weer opgebouwd als de zon op is.
Aan de D-laag beleven wij niet zoveel plezier, de laag absorbeert signalen van ongeveer 5 MHz en lager.
Dit is je misschien wel eens opgevallen bij de middengolf omroepzenders.
Overdag hoor je alleen de zenders uit de regio, 's nachts hoor je allerlei zenders uit het buitenland.
Dit komt doordat dan de D-laag verdwenen is en de signalen kunnen reflecteren tegen de E laag waardoor ze veel verder te ontvangen zijn
.
E-laag -
De E-laag bevindt op ongeveer 120 km boven de aarde en wordt net als de D-laag, opgebouwd onder de invloed van zonlicht.
Deze laag kan signalen reflecteren tussen de 0 en 20 MHz, afhankelijk van de zonneactiviteit.
F1-laag -
De F1-laag bevindt zich ongeveer op 200 km boven de aarde en ontstaat gedurende de dag onder invloed van het zonlicht.
Alleen frequenties tussen de 10 en 20 MHz worden soms gereflecteerd.
Lagere frequenties worden niet gereflecteerd omdat ze of door de D-laag worden geabsorbeerd, dan wel al door de E-laag worden gereflecteerd.
F2-laag - De F-2 laag is het hele etmaal aanwezig.
Deze laag raakt sterker geïoniseerd onder de invloed van zonlicht.
Gedurende het etmaal varieert de maten van reflectie van deze laag die zich op ongeveer 400 km hoogte bevindt.
Overdag kan deze laag frequenties reflecteren tot ongeveer 14 MHz bij een lage zonne-activiteit tot hoger dan 50 MHz bij een hoge zonne-activiteit. 's nachts reflecteert deze laag soms helemaal niets meer.
Es-laag -
Sporadische E.
Het is niet helemaal duidelijk hoe deze laag ontstaat.
Ze komt soms voor, vooral in de zomermaanden, gedurende een korte tijd, zelden langer dan een uur.
De laag bevindt zich dan op circa 120 Km hoogte en laat HF signalen niet door tot de F-lagen, het verkeer op de HF raakt dan ook sterk ontregeld.
Frequenties boven de 30 MHz reflecteert deze laag wel, soms zelfs tot 200 MHz.
Dit heeft tot gevolg dat signalen op de 4 en 2 meter, en ook van de FM-omroepzenders, veel verder kunnen komen dan normaal.
Soms wel tot 2000 of 3000 Km.
In de FM-omroepband leidt dit er toe dat lokale of regionale stations worden overstemd door signalen uit Spanje of Italië.
Als wij bekend zijn in de buurt als zendamateur is het niet uitgesloten dat wij de schuld krijgen van deze verstoring.
Het is daarom ook van belang uit te kunnen leggen waardoor de verstoring optreedt.
Hoe meer de E en F lagen geïoniseerd zijn, des te hoger zullen de frequenties zijn die kunnen worden gereflecteerd.
Denk eens aan kippengaas.
Als de mazen groot zijn dan worden grote voorwerpen tegengehouden, kleine voorwerpen verdwijnen door de mazen.
Als de mazen klein zijn, dan zullen ook kleinere voorwerpen worden tegengehouden.
De voorwerpen kunnen wij vervangen door golven, en de mazen door de mate van ionisatie.
Als de ionisatie laag is, zijn de mazen groot en kunnen alleen grote golven worden tegengehouden en gereflecteerd, de kleinere golven verdwijnen in de ruimte.
Als de ionisatie hoog is, zijn de mazen klein en kunnen ook kleinere golven worden tegengehouden en gereflecteerd.
Kleinere golven hebben hogere frequenties; hoe meer de lagen geïoniseerd zijn des te hoger zal de frequentie zijn die nog wordt gereflecteerd.
Des te actiever de zon is, des te meer de lagen geïoniseerd raken.
De D-laag is de minst nuttige laag voor zendamateurs want deze absorbeert signalen tot circa 5 Mhz.
Hierdoor kunnen signalen op de 80 meter band (tussen 3,5 en 3,8 MHz) de E en F laag niet bereiken en is de reikwijdte kort.
Toch is er wel een voordeel.
Overdag als de D-laag aanwezig is kun je ongestoord over de grondgolf met elkaar werken op lokaal niveau, je hebt vrijwel geen last van ver afgelegen stations.
De in 2015 vrijgegeven 60 meter band is een leuk bandje omdat hier soms de D-laag wel invloed op uitoefent, maar soms overdag ook niet. De kritische frequentie komt regelmatig boven de 5 MHz uit zodat er lokaal zeer goed gewerkt kan worden op de 60 meter als de D-laag geen roet in het eten gooit.
De 60 meter ligt vaak onder de kritische frequentie terwijl de 40 meter er net boven ligt.
De 80 meter heeft weer last van de D-laag, zodat de 60 meter een mooi tussenbandje is.
Deze vraag, gesteld op een examen in 2014, is nu wel een makkie. Antwoord C is juist.
